ΚΑΠΝΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Εισαγωγικά σημειώνεται ότι στο β'μισό του 19ου αιώνα και μέχρι το τέλος του Α'Παγκοσμίου Πoλέμου,οι καπνεργατικές αμοιβές ήταν αντιστρόφως ανάλογες των ωρών εργασίας (12ωρο) και ότι το επάγγελμα του καπνεργάτη ήταν εποχικό κι ανθυγιεινό (ανθυγιεινό λόγω σκόνης, υγρασίας και ζέστης.

Η υγρασία αποτελεί όρο της σωστής επεξεργασίας του καπνού στην καπναποθήκη, η οποία λαμβάνει χώρα κατά τους θερινούς μήνες). Για την ίδια χρονική περίοδο, η καπνεργατική "τάξη" στην Καβάλα απαρτιζόταν από ορθόδοξους, Μουσουλμάνους, Εβραίους, Αρμενίους εργάτες, στην πλειοψηφία τους εποίκους από διάφορες υπό Οθωμανική Κατοχή περιοχές ή κι από τις ελεύθερες επαρχίες του ελληνικού κράτους. Κάποιοι, μάλιστα, ήταν παρεπίδημοι από τη Θάσο και την αγροτική ενδοχώρα.

Οι τελευταίοι, μετά τη λήξη της καπνεργασίας (Μάιος-Οκτώβριος) επέστρεφαν στα χωριά τους κι ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες. Στις αναφορές που θα ακολουθήσουν το εργατικό κίνημα διαιρείται σε τέσσερις περιόδους.

Η πρώτη περίοδος (β'μισό του 19ου αιώνα μέχρι το 1922) είναι η περίοδος διαμόρφωσης της επαγγελματικής ομάδας των καπνεργατών που, καθώς συγκροτείται σε σώμα, συγκρούεται με τα δεδομένα της εμπορίας και της επεξεργασίας καπνού διεκδικώντας μερίδιο κέρδους μέσα από επίμονους και νικηφόρους αγώνες.

Η δεύτερη περίοδος καλύπτει την περίοδο από τον ερχομό των προσφύγων (1922-1923) μέχρι τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929. Είναι η εποχή των κοινωνικών εντάσεων με τις μαζικότερες και δραματικότερες απεργίες των καπνεργατών.

Στο διάστημα αυτό οι κοινωνικές συγκρούσεις ήταν αναπόφευκτες λόγω της οικονομικής εξαθλίωσης των εργατών και της προσπάθειας των καπνεμπόρων να εξάγουν ανεπεξέργαστα καπνά, προκειμένου να ασκήσουν πίεση για μείωση τωνημερομισθίων και του κόστους παραγωγής, καθώς κι επιβολή νέων εργασιακών σχέσεων.

Στην τρίτη περίοδο, έως και το 1936, οι καπνεργάτες δέχονται νέο πλήγμα από την επιβολή του νέου συστήματος επεξεργασίας, την τόγκα, με την απασχόληση περισσότερων γυναικών (φθηνότερα εργατικά χέρια) και το πολλαπλασιασμό της παραγωγής, γεγονός που συντελούσε στην αύξηση των κερδών των καπνεμπόρων.

Έτσι, τώρα οι αγώνες των καπνεργατών στρέφονται προς τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της δίκαιης κατανομής της μεταξύ των δύο φύλων, αλλά και της δίκαιης κατανομής του κέρδους των καπνεμπόρων, ένα μέρος του οποίου ζητούν να αποδοθεί στους καπνεργάτες. Ακολουθεί η δικτατορία του Μεταξά, η κήρυξη του Β'Παγκοσμίου Πολέμου, ο εμφύλιος πόλεμος.

Την περίοδο που ακολουθεί (τέταρτη περίοδος) οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται αλλά είναι μικρότερης κλίμακας, ενώ οι διεκδικήσεις αφορούν τώρα κυρίως στο ασφαλιστικό (απορρόφηση του ΤΑΚ από το ΙΚΑ), το ημερομίσθιο, κ.α.

Συμπυκνώνοντας όλα τα παραπάνω θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι οικονομικές πιέσεις σε συνδυασμό με τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των καπνεργατών, υποβοηθούμενες από την εργασία σε ομάδες στα σαλόνια επεξεργασίας των καπνομάγαζων, ήταν οι βασικοί παράγοντες που δημιουργούν ως ένα βαθμό τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος.

Περισσότερα για τους αγώνες και τις οικογένειες των καπνεργατών μπορείτε να βρείτε στην 3τομη πολυτελή έκδοση του ΙΚΚΙΚ εδώ